Żyjemy w czasach wszechobecnych i łatwo dostępnych urządzeń elektronicznych. Komputery, telewizory, pralki, lodówki, smartfony, tablety, dyski twarde, smartwatche itd. to tylko niektóre z długiej listy sprzętów, które codziennie używamy i które niestety nie są wieczne. Wymiana sprzętu to nie tylko konieczność i (miejmy nadzieję) satysfakcja z nowego zakupu, ale często również dylemat jak prawidłowo pozbyć się dotychczas używanego. Zapraszamy do artykułu, w którym podpowiemy co warto zrobić w takiej sytuacji.
Rozprawmy się z elektrośmieciami
Zacznijmy od tego, że wszelkiego rodzaju sprzętów elektronicznych, tzn. takich, których działanie uzależnione jest od dopływu prądu elektrycznego lub od obecności pól elektromagnetycznych, nie wolno wyrzucać na śmietnik. Jest to podstawowa zasada, o której trzeba pamiętać. Warto przed pozbyciem się urządzenia dokładnie mu się przyjrzeć – producenci podpowiadają jak go utylizować i jakie skutki dla środowiska niesie wyrzucenie go na śmietnik. Sprzęty elektroniczne zawierają szkodliwe substancje, dlatego ich utylizacja to przede wszystkim recykling, dzięki któremu zostają one unieszkodliwione, a znaczna część stali, aluminium, tworzyw sztucznych itd. zostaje ponownie wykorzystana.
Gdzie zatem można pozbyć się sprzętu? Jest kilka możliwości:
- oddać do sklepu przy zakupie nowego – jest to najprostsze rozwiązanie, a do tego bezpłatne, oddawane urządzenie musi być tej samej kategorii co nowe np. kupuję pralkę – oddaję pralkę,
- oddać do punktu zużytego sprzętu elektronicznego lub punktu napraw,
- oddać do wpisanego do odpowiedniego rejestru punktu skupu złomu,
- oddać do zakładu przetwarzania sprzętu elektronicznego,
- odwieźć do punktu gospodarującego tego typu odpadami w gminie.
Niekoniecznie do wyrzucenia
Pamiętajmy, że sprzęty, których już nie potrzebujemy, a nie są zepsute lub zniszczone, mogą się przydać komuś innemu. Warto przemyśleć sprzedaż lub nawet oddanie takiego urządzenia innej osobie. Możemy dzięki temu trochę zarobić albo przynajmniej nie stracić – czasu i pieniędzy, bo nowy użytkownik może sam od nas taki sprzęt odebrać.
Na co uważać?
Na dane. Urządzenia elektroniczne przetwarzają dzisiaj mnóstwo danych. Czasami nawet nie zdajemy sobie sprawy jak wiele i czego dotyczą. Najwięcej wartościowych informacji o nas znajduje się zapewne w komputerach i smartfonach, ale dużo przetwarzają również smartwatche i inteligentne telewizory. Bardzo często dane nie są w nich zaszyfrowane i odczytanie ich jest zazwyczaj łatwe. Nasze maile, zeznania podatkowe, informacje służbowe (których nie powinno tam być :)), zdjęcia i wiele innych danych przestaną być tylko nasze. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku innych urządzeń, różni się jedynie rodzaj informacji. W smartwatchach może to być np. lokalizacja i kondycja fizyczna. Żeby uniknąć wycieku danych na własne życzenie sprzęt przed sprzedażą czy utylizacją należy przywrócić do ustawień fabrycznych. Jest to jedna z opcji wyczyszczenia dysku, która uniemożliwi przeciętnemu użytkownikowi odzyskanie zapisanych na nich danych, bo niestety dla wyspecjalizowanych laboratoriów będzie to nadal możliwe.
Komputery, smartfony i nośniki zewnętrzne
Producenci najczęściej wyposażają sprzęt przetwarzający duże ilości danych w odpowiednie narzędzia ułatwiające ich backup i czyszczenie. W przypadku komputerów z systemem Windows można skorzystać z funkcji resetowania ustawień komputera do stanu początkowego (https://support.microsoft.com/en-us/help/12415/windows-10-recovery-options ) lub z polecenia cipher (w PowerShell). Z opcji pierwszej warto skorzystać podczas sprzedaży komputera, a z drugiej, gdy chcemy się pozbyć jedynie dysku, na którym są nasze dane. Program Cipher.exe nie posiada interfejsu graficznego, dlatego dla osób, które wolą korzystać z programów “klikalnych” polecamy program Eraser.
Podobnie sytuacja wygląda w przypadku komputerów firmy Apple. Poniżej lista kroków, które należy wykonać przed sprzedażą, oddaniem lub wymianą komputera Mac zaczerpnięta z oficjalnej strony producenta:
- utwórz backup
- w systemie macOS Mojave lub starszym wyloguj się z aplikacji iTunes
- wyloguj się z usługi iCloud
- wyloguj się z usługi iMessage
- wyzeruj pamięć NVRAM – usunięcie ustawień użytkownika z pamięci i przywrócenie niektórych funkcji bezpieczeństwa
- opcjonalnie: rozłącz pary z urządzeniami Bluetooth, które chcesz zatrzymać
- wymaż dysk twardy i ponownie zainstaluj system macOS
Ciekawym sposobem na wyczyszczenie komputerów i dysków jest ich wcześniejsze zaszyfrowanie, a dopiero później przywrócenie do ustawień fabrycznych/sformatowanie. Takie rozwiązanie skutecznie zabezpiecza dane nawet jeżeli uda się je odzyskać, ponieważ klucz szyfrujący zostaje trwale usunięty, a dane zaszyfrowane. Systemy macOS i Windows posiadają wbudowane narzędzia do szyfrowania dysków o nazwach (odpowiednio) FileVault i Bitlocker. Pozwalają one łatwo i w każdej chwili wykonać pełne szyfrowanie urządzenia.
W podobną funkcjonalność wyposażone są również inne urządzenia. Dzięki temu niezawodność przywracania do ustawień fabrycznych znacząco wzrasta. Jak to zrobić w smartfonach od firmy Apple, Microsoft oraz z systemem Android dowiemy się na wskazanych witrynach:
Informacje wrażliwe
Nieco inaczej wyglądać powinno podejście do utylizacji nośników danych firm i instytucji posiadających dane wrażliwe. Pozbywanie się dysków zawierających takie informacje
wymaga nieco innego podejścia, ponieważ konieczna jest 100% pewność, że nie będą one mogły być odzyskane. Z pomocą przychodzą firmy specjalizujące się w niszczeniu nośników danych za pomocą demagnetyzacji, metodami mechanicznymi poprzez zmielenie dysków (wiórkowanie) oraz chemicznie np. metodą LiquiDATA. Polega ona na rozpuszczeniu nośnika do postaci ekologicznej cieczy w wyniku reakcji chemicznej.
Podsumowując, pozbywanie się sprzętu jest rzeczą naturalną, ale trzeba to robić z głową, żeby nie wyrządzić szkody zarówno środowisku, jak i sobie. Należy pamiętać o odpowiedniej utylizacji urządzeń oraz usunąć z nich swoje dane, szczególnie, gdy chcemy im podarować drugie życie.
Autor: Wojciech Korus
Źródło obrazka: https://www.wallpaperflare.com/grayscale-photo-of-electronic-device-computers-information-technology-wallpaper-wnree/download/1920×1080